Sami Bugay’ın Bütünsel Takım Koçluğu kitabını okurken elementlerin insan davranışları ile ilişkili olduğu yaklaşımını biraz araştırdım. Kitapta da belirtildiği üzere Japonya’da başyapıt kabul edilen “Beş Çember” kitabı liderlerin vazgeçilmezleri arasında. Bu kitapta, liderlik ve savaş stratejileri; 4 elemente (toprak, su, hava, ateş) ve bunların oluşmasına imkân sağlayan boşluk yaklaşımına dayandırılmıştır. Biraz detaylı bahsetmek isterim bu elementler ve özelliklerinden.
Elementler bize kişinin nasıl harekete geçtiğini, dünyaya bakışı ve tepkileri hakkında bilgi veriyorlar. Toprak, disiplini gösterirken; ateş, cesareti ve iradeyi; hava, algılamayı ve kavrama gücünü; su ise hissetmeyi ve beslemeyi temsil ediyor. Boşluk ise liderin doğadaki uyumu ve ritmi örnek alması ve buna uyum sağlaması olarak ifade ediliyor. Ancak bu şekilde ilerlerse başarıya ulaşabilir.
Ateş hareketi, faaliyeti, neşeyi, coşkuyu ve liderliği ifade ediyor. Sıcaklık ve ışık üretiyor. Tutkunun, yaratıcılığın, şansın ve gücün elementidir. Bir lider, değişen günlük koşullara hızla adapte olabilmeli ve hızla strateji değiştirebilmelidir. Lider bu özelliklerini koruduğu sürece başarılı olacaktır. Ateş elementi nasıl bir takım elemanıdır sorusuna baktığımızda heyecanlı, yavaşlıktan hoşlanmayan, lider ruhlu, sonuç odaklı, çok çalışan, birden çok işi aynı anda yapabilen, maceracı ve tartışmaktan çekinmeyen bir yapıdan bahsedebiliriz.
Su, dünyada akışkan, şekli olmayan maddeleri ifade ediyor. Duygularla, sevgiyle, sezgiyle alakalıdır. Kolay adaptasyon ve değişimi kabul söz konusudur. Samimiyeti, hafızayı, destek vermeyi, değişimi yönetiyor ve akışta olmayı öğretiyor. Su nasıl bir takım elemanıdır sorusuna baktığımızda sabırlı, duygularını kontrol edebilen, tutarsızlığı ve zorlamayı sevmeyen, samimi ilişkiler kuran, öğrenirken yeni metotları tercih eden, takım olmayı seven, uyum ve denge olmazsa stresli olabilen, görülmek ve duyulmak isteyen, takdir görmeyi seven ve iyi bir dinleyicidir.
Toprak, katı maddeleri ifade ediyor. Beş duyu ve bedeni temsil ediyor. Dayanıklılık, azim, sabır ve disiplin toprakla ilgilidir. Kazanmanın ilk sırrı, doğru stratejiler oluşturup azimle bunu için çalışmaktır. Toprak nasıl bir takım elemanıdır sorusuna bakarsak, bilgi toplayan, araştıran, kendinden emin, güvenilir, risk almayı sevmeyen, gerçekçi, değişime yavaş tepki veren, çatışmalardan kaçan, en büyük korkusu hata yapmak olan, çalışma ortamı temiz ve düzenli, belirsizliği sevmeyen, detaycı, yalnız çalışmayı daha çok seven biridir.
Hava, büyümeyi, gelişmeyi ve hareket etme serbestliğini ifade ediyor. Hava seçimler yapmaya olanak veren zihnimiz ile alakalıdır. Net düşünceler yüksek farkındalık ile ifade bulur. Bir özelliği de iyimserliktir. En kötü anda bile pozitif olmak demektir. Analitik düşünce, planlama da hava ile ilgilidir. Hava nasıl bir takım elemanıdır sorusuna baktığımızda, enerjik, hızlı, rutinden hoşlanmayan, etki etmeyi seven, çatışma ve gerginliği yumuşatabilen, özgürlüğüne düşkün, detaylardan hoşlanmayan, düzeni sevmeyen, yorgunluk bilmeyen, ilham veren, çabuk güvenen, kolay affeden, bütünsel bakışa sahip, tanınır olmaya önem veren, neşeli, esprili, statüyü seven bir karakterden bahsedebiliriz.
Her bireyde bu dört farklı elementten farklı oranlarda bulunur. Tek bir elementten bahsedilemez. Takımlarda bu elementleri kullanırken hangi elementin baskın olduğu, hangi elementlere ihtiyaç olduğu ortaya çıkarılıp güçlü yanlar ve engeller tespit edilebilir. Bir lider bu elementlerin fark etmelidir. Eksikleri tespit edip, önlem alması onu başarıya taşıyacaktır. Bu elementlere istinaden kişiler birbirlerini tanırsa, sorunları kişisel algılamadan çözebilirler ve birbirlerine karşı olan hoşgörüleri artar.
Liderlerin baskın elementlerine değinirken, Sami Bugay, Laura Beth Jones’un The Four Elements for Success kitabından faydalanmıştır. Toprak bir takım liderinin analiz yapamaya, su olan liderin çabuk karar vermeyi öğrenmeye, hava olan bir liderin detaylarla uğraşmaya sabır göstermeye ihtiyacı vardır. Ateş iyi bir liderdir ve ateş olmadığında atılım yapacak güç ve cesaret eksik kalır.
Tüm bu verilerle sizi bir liderseniz, sizi kendinizi ve takımızı değerlendirmeye, güçlü ve gelişime açık alanların tespitine; siz bir takım elemanı iseniz kendinize ve ekip arkadaşlarınızı gözlemlemeye; siz bir koçsanız, müşterileriniz için bu elementleri bir araç olarak kullanmaya davet ediyorum.
Siz nasıl bir lidersiniz? Ekibiniz hangi elementlerden oluşuyor?
Nasıl bir takım elemanısınız? Hangi elementler sizde daha baskın?
Sağlıklı ve keşif dolu günler dilerim.